Spis Treści
Zbyt wysoki cholesterol to obecnie jedno z najpoważniejszych zagrożeń dla naszego zdrowia. Właśnie z jego powodu rozwijają się różne schorzenia układu krążenia, w tym te będące główną przyczyną zgonów lub bardzo znaczącego pogorszenia jakości życia. Skąd się ten problem bierze i jak można mu zaradzić?
Dlaczego wysoki cholesterol jest niebezpieczny dla zdrowia?
Kiedy cholesterolu jest dużo, zaczyna się on odkładać w żyłach tworząc zakrzepy, nazywane też często blaszkami miażdżycowymi. Nawet kiedy takie blaszki są niewielkie, to już zaczynają one blokować przepływ krwi. Z czasem, gdy kolejne cząsteczki cholesterolu doczepiają się do ścianek naczyń krwionośnych, światło tętnicy bardzo mocno się zwęża i dochodzi do niewydolności układu krążenia. Poczytaj o kapsułkach Corsanum pomagających utrzymać prawidłowy poziomu cholesterolu i ciśnienie tętnicze.
Przez wysoki cholesterol rozwija się bardzo groźna choroba – miażdżyca. Nieleczona spowoduje szereg poważnych komplikacji, które mogą nawet bezpośrednio zagrozić życiu. Niedrożność żył, spowodowana złogami tłuszczu, kończy się między innymi udarem mózgu albo zawałem, innym powikłaniem miażdżycy może być niewydolność nerek albo dolegliwości wątroby. Miażdżyca bardzo często idzie w parze z kolejną chorobą cywilizacyjną: cukrzycą.
Na Wysoki Cholesterol: Lipid Control Plus
Jakie powinny być wyniki cholesterolu?
Nie jest jednak tak, że cholesterolu należy się całkowicie pozbyć z organizmu. To tylko wygenerowałoby nowe kłopoty, ponieważ bez cholesterolu nie uda się wytworzyć błon komórkowych, organizm nie będzie w stanie syntetyzować witaminy D pochodzącej ze słońca, pojawią się także zaburzenia w gospodarce hormonalnej i układzie immunologicznym. Celem jest doprowadzenie cholesterolu do właściwego poziomu, co można sprawdzić badając profil lipidowy organizmu.
Lipidogram określa nie tylko całkowite stężenie cholesterolu we krwi, ale i stężenie dla konkretnych frakcji, czyli LDL i HDL, jak i poziom trójglicerydów. Polskie Towarzystwo Kardiologiczne uznaje, że u zdrowych osób cholesterol LDL nie przekracza 115 mg/dl, a jeśli chodzi o frakcję HDL, to prawidłowy jest poziom powyżej 46 mg/dl u kobiet i powyżej 40 mg/dl u mężczyzn. Całkowity cholesterol nie powinien być wyższy niż 200 mg/dl, norma dla trójglicerydów to 150 mg/dl.
Podwyższony cholesterol, który wymaga już leczenia, ale jeszcze nie jest bardzo poważnym zagrożeniem dla zdrowia, mieści się w zakresie 200-2500 mg/dl. Powyżej tej wartości mówi się już o wysokim ryzyku powikłań i przedwczesnej śmierci, jeśli nie podejmie się żadnych środków zaradczych.
Zły i dobry cholesterol – na czym polega różnica?
W określaniu cholesterolu często pojawia się podział na cholesterol dobry i zły. Chodzi tu o wspomniane frakcje HDL i LDL. HDL to właśnie ta dobra frakcja, która pełni ważne role w ludzkim organizmie, a po dotarciu do wątroby jest zamieniana na kwasy żółciowe o funkcji przeciwmiażdżycowej. Frakcja LDL to zły cholesterol. Jest on odpowiedzialny za transport cząsteczek HDL i bardzo łatwo przenika do krwiobiegu, kiedy jest go za dużo. Po dotarciu do żyły przyczepia się do ścianek naczynia, dając początek blaszkom miażdżycowym.
Jakie są objawy wysokiego cholesterolu?
Niestety, wysoki cholesterol nie od razu daje o sobie znać, więc rozwój miażdżycy może zachodzić niezauważalnie i odkrywa się ją dopiero wtedy, gdy już jest naprawdę poważnie. Nierzadko objawy daje nie tyle samo cholesterol, co schorzenia wywołane przez jego nadmiar, jak choroba wieńcowa – pacjent odczuwa wtedy silny ból w klatce piersiowej, duszenie, dławienie, ból ten może także promieniować do szyi i barku, do tego dochodzi jeszcze drętwienie rąk, nudności, kołatanie serca, zawroty głowy, uczucie niepokoju.
Przy bardzo wysokim cholesterolu mogą się tworzyć na stawach guzki i żółtawe zgrubienia w kącikach oczu. Zaburzone krążenie najmocniej odbija się na nogach, które zwykle są niedostatecznie ukrwione i przez to bardzo szybko się męczą, nawet gdy nie podejmuje się większego wysiłku. Dość powszechnym objawem przy wysokim cholesterolu jest też słaba koncentracja, ogólne znużenie, senność, trudności z zapamiętywaniem. Z tego względu niezwykle istotne jest regularne badanie się pod kątem cholesterolu i trójglicerydów, bo przede wszystkim tak udaje się wykryć na odpowiednio wczesnym etapie zagrożenie miażdżycą.
Komu grozi wysoki cholesterol?
Wysoki cholesterol to zazwyczaj efektem niewłaściwych nawyków żywieniowych – chodzi o duże ilości tłuszczów trans, tłuszczów zwierzęcych i tłuszczów nasyconych. Ponadto czynniki zwiększające prawdopodobieństwo wystąpienia zwiększonego cholesterolu LDL to:
- otyłość (BMI na poziomie ponad 30)
- szeroki obwód talii, o kobiet ponad 80 cm, u mężczyzn ponad 90 cm
- palenie papierosów
- nadużywanie alkoholu
- niska aktywność fizyczna
- chorowanie na cukrzycę
- starszy wiek
Zaleca się także regularne wykonywanie profilu lipidowego przy takich chorobach jak niedoczynność albo nadczynność tarczycy, choroba niedokrwienna serca, choroba naczyń mózgowych i zaburzenia krążenia obwodowego, ponieważ bardzo często wiążą się one z wysokim cholesterolem albo ułatwiają jego odkładanie się w naczyniach krwionośnych.
Zrobienie lipidogramu nie jest skomplikowane – to proste badanie krwi, a na wyniki czeka się przeważnie jeden dzień. Do badania podchodzi się na czczo – ostatni posiłek powinien być zjedzony najpóźniej na 12 godzin przed pobraniem krwi. Można w tym czasie pić niewielkie ilości wody, ale prócz tego żadnych innych napojów, w szczególności kawy oraz alkoholu. Co istotne, na kilka dni przez planowanymi badaniami nie powinno się zmieniać swoich zwyczajów kulinarnych, tak by wyniki oddawały faktyczny stan gospodarki lipidowej.
Jak można obniżyć wysoki cholesterol?
Jeśli wyniki nie są dobre, zaleceniem lekarza jest oczywiście obniżenie cholesterolu do normy. Pomaga w tym zdrowsza dieta z ograniczoną ilością szkodliwych tłuszczów, więcej ruchu, rzucenie papierosów i przynajmniej znaczące ograniczenie spożycia alkoholu, schudnięcie, zadbanie o regularny wypoczynek i dobrą jakość snu, unikanie stresu. Badania kontrolne wykonuje się po kilku tygodniach i jeśli nie doszło do żadnej poprawy, najprawdopodobniej konieczne będzie leczenie farmakologiczne.
Co jeść przy wysokim cholesterolu?
Główny cel to wyeliminowanie niezdrowych tłuszczów oraz wysoko przetworzonej żywności. Zamiast tego w diecie musi się pojawić dużo błonnika, który poprawia metabolizm i sprawnie oczyszcza organizm z zalegających toksyn. Zaletą błonnika jest i to, że ułatwia chudnięcie, ponieważ szybko napełnia żołądek i zapobiega skokom cukru, przez które rośnie pokusa sięgania po tuczące przekąski. Błonnik wymaga jednak stałego nawadniania organizmu – bez wody błonnik nie będzie pęczniał i przechodził gładko przez jelita, tylko zacznie twardnieć i gęstnieć, powodując ból brzucha, zaparcia oraz wzdęcia.
Błonnik znaleźć można w warzywach, pełnoziarnistych zbożach, roślinach strączkowych. Warzywa powinny stanowić podstawę diety obniżającej cholesterol, przy czym powinno się je jeść głównie w wersji surowej albo po lekkim obgotowaniu, ewentualnie upieczeniu, dobrym pomysłem są także lekkie zupy oraz sałatki. Należy unikać potraw smażonych i z dużą ilością tłuszczu. Z mięsa nie trzeba całkowicie rezygnować, musi to być jednak mięso chude, niesmażone, podawane z surówką, a nie sosem czy tłustymi frytkami. Powinno się odstawić wędliny, kiełbasy i podroby, tak samo jak produkty mleczne z wysoką zawartością tłuszczu, czyli głównie serów żółtych, śmietany, tłustych jogurtów, słodzonych deserów mlecznych.
Jak najbardziej można jeść jajka – przez długi czas uchodziły one za głównego dostawcę cholesterolu, ale obecnie wiadomo, że nie są one groźne dla zdrowia, wystarczy spożywać je w rozsądnych ilościach i odpowiednio przyrządzone, czyli na przykład ugotowane na miękko, a nie smażone na maśle i z dodatkiem bekonu.
Warto jeszcze używać przypraw pobudzających trawienie oraz obniżających cholesterol. Za szczególnie cenne pod tym względem uchodzą nasiona chia, czarnuszka, siemię lniane, cynamon, imbir, czosnek, cebula, ostropest, babka płesznik.
Tłuszczu nie odstawia się zupełnie, bo on także jest niezbędny dla zdrowia. Istotne jest natomiast źródło tłuszczów, a przy wysokim cholesterolu chodzi głównie o to, by spożywać tłuszcze roślinne, jak oliwa z oliwek, olej lniany, olej słonecznikowy, olej z pestek winogron. Wartościowym źródłem tłuszczu jest także awokado, różnego rodzaju orzechy i pestki, ryby morskie. Tłuszcze są kaloryczne, dlatego jemy je codziennie, ale w umiarkowanych ilościach.
Jak schudnąć przy wysokim cholesterolu?
Redukcja wagi jest bardzo ważna, bo nie tylko obniża się w ten sposób cholesterol, ale i cukier, a do tego spada ryzyko rozwoju wielu innych chorób. Aktywność fizyczna nie tylko spala kalorie – jej celem jest wzmocnienie serca, zwiększenie wydolności układu oddechowego, lepsze krążenie krwi i tym samym odpowiednie dotlenienie komórek. Ruch po prostu wzmacnia cały organizm i poprawia stan naczyń krwionośnych, dzięki czemu mogą się one lepiej regenerować po uszkodzeniach wywołanych wysokim cholesterolem.
Za najlepsze uchodzą ćwiczenia angażujące cały organizm, jak chociażby ćwiczenia cardio, pływanie, nordic walking, jazda na rowerze. Osoby, które do tej pory prawie w ogóle się nie ruszały, mogą zacząć od długich spacerów. Trzeba też uważać na to, by przy dużej nadwadze i siedzącym trybie życia nie przesadzać z bardzo wymagającymi treningami, ponieważ daje to zwykle efekt odwrotny do zamierzonego – zaszkodzi to na stawy i mięśnie, a nawet może spowodować problemy z sercem, które nie nawykło do aż tak intensywnego wysiłku. Rodzaj aktywności dostosowanej do swojej wagi, wieku oraz stanu zdrowia warto skonsultować wcześniej z lekarzem.
O czym pamiętać przy domowych metodach na obniżenie cholesterolu?
Dieta i ruch mają pomóc w obniżeniu cholesterolu i w dłużej perspektywie wspomóc zdrowie. Zmiany te powinny być długotrwałe, a nie tylko chwilowe, dlatego należy unikać rozwiązań zbyt uciążliwych i zwyczajnie nieprzyjemnych, bo ich utrzymanie raczej się nie uda. Nowa dieta jest konieczna, ale nie musi to być drastyczna zmiana z dnia na dzień, a zdrowe posiłki powinny być przy okazji smaczne, tak by nie trzeba było się zmuszać do ich jedzenia. Podobnie jest z aktywnością fizyczną – strasznie ciężko jest utrzymać dyscyplinę treningową, kiedy wybierze się nielubiany sport. Do tego jeszcze niezbędna jest cierpliwość – zmiana nie pojawi się natychmiast, a dopiero po kilku tygodniach czy nawet miesiącach. Wskazane jest także unikanie stresu – mogą w tym pomóc specjalne techniki relaksacyjne, medytacja, uprawianie jogi.
Jak wygląda leczenie wysokiego cholesterolu?
Zdrowy styl życia powinien przynieść spodziewane efekty. Zdarza się jednak, że mimo diety, ruchu i odstawienia używek cholesterol wciąż pozostaje za wysoki. W takich przypadkach lekarz może zaordynować wsparcie farmakologiczne. Leczenie odbywa się pod nadzorem lekarza i nie wolno samodzielnie ani odstawiać leków przed czasem, ani zmieniać ich dawek. Leki na cholesterol najczęściej zażywa się już do końca życia.
W łagodniejszych przypadkach można się wspomagać suplementami diety. Absolutnie jednak nie można nimi zastępować leków zapisanych przez lekarza – suplementy są jedynie wsparciem i zazwyczaj poleca się ich branie przy podwyższonym cholesterolu, gdy leczenie farmakologiczne jeszcze nie jest wymagane. Suplementy powinny być z naturalnych, bezpiecznych składników jak na przykład ekstrakt z karczocha, czosnek, kwasy omega 3, chrom, witaminy z grupy B, kwas foliowy, ostropest plamisty, imbir, kozieradka.